2011 ҫулхи акан 16-мӗшӗнче Чӑваш Республикин вӗренӳ институтӗнче наци культурин «Туслӑх хӗлхемӗ» республика фестивалӗ иртрӗ.
Фестивалӗн тӗллевӗ шкул ачисене чӑвашлӑх тӗнчине кӗртесси, чи пултаруллисене, чи тав́ҫӑруллисене палӑртасси пулчӗ.
Конкурса 59 ача хутшӑнчӗ. Вӗсем номинацие кура 3 ушкӑна уйрӑлчӗҫ.
Пӗрремӗш ушкӑнра чӑваш шкулӗнче вӗренекенсем тупӑшрӗҫ, вӗсем «Чӑвашлӑх тӗнчи» номинацире мультимеди презентацийӗсем кӑтартрӗҫ. Презентацире 3 тема пулчӗ: «Ухсай Яккӑвӗ калӑпланӑ ҫын тата ҫут ҫанталӑк сӑнарӗсем», «Юхма Мишши — ача-пӑча ҫыравҫи», «Чӑваш Енӗн тӗнче уҫлӑхне тухнӑ каччисем».
Иккӗмӗш ушкӑн «Ҫӑлтӑрчӑк» номинацире тупӑшрӗ. Кунта вырӑс шкулӗнче вӗренекенсем пулчӗҫ. Вӗсем 5 станци иртрӗҫ: «Чӗвӗлти чӑваш чӗлхи», «Илемлӗх тӗнчи», «Шахвӑрту сӑмах пуххи», «Чӑваш ҫӗр-шывӗн паллӑ ҫыннисем», «Пирӗн пултарулӑх».
Виҫҫӗмӗш ушкӑна «Шевле» номинаци пӗрлештерчӗ. «Шевле» конкурса Раҫҫей космонавтикин ҫулталӑкне халалланӑ. Вӑл «Инҫетри планетӑсен тусанлӑ сукмакӗсем ҫинче юлӗҫ пирӗн йӗрсем…» девизпа иртрӗ. «Шевлеҫӗсем» ӳкерчӗк ӳкерессипе тупӑшрӗҫ.
«Чӑвашлӑх тӗнчи» номинацире мала тухнисем:
1-мӗш вырӑн — Анисова Анна (Етӗрне районӗ, Палтай шкулӗ),
2-мӗш вырӑн — Миронова Людмила (Комсомольски районӗ, Хирти Мӑнтӑр шкулӗ),
2-мӗш вырӑн — Павлов Евгений (Элӗк районӗ, Юнтапа шкулӗ),
3-мӗш вырӑн — Зеленкова Анна (Патӑрьел районӗ, Турхан шкулӗ),
3-мӗш вырӑн — Соснова Валентина (Йӗпреҫ районӗ, Кӗлӗмкасси шкулӗ),
3-мӗш вырӑн — Смаева Ксения (Шӑмӑршӑ районӗ, Васан шкулӗ).
Нумай пулмасть, юпан 30-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче Куславккасен уявӗ иртни пирки эпир пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Ҫак тӑрӑхпа ҫыхӑннӑ Шупашкарти тепӗр мероприяти ҫинчен «Хыпар» хаҫат пӗлтерет — Чӑваш Енӗн Халӑх пултарулӑх ҫуртӗнчи «6x7» ӳнер галерейинче Куславкка районӗнчи халӑх ӑстисен куравӗ уҫӑлнӑ.
Ӑна савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ ҫӗре асӑннӑ район администрацийӗн социаллӑ аталанупа архив ӗҫӗн пайӗн пуҫлӑхӗ Марина Солдатихина, ҫавӑн пекех курава тӑратнӑ хӑш-пӗр ӗҫ авторӗсем Любовь Скворцова тата Юрий Орлов хутшӑннӑ. Алӗҫ ӑстисене Халӑх пултарулӑх ҫурчӗн Тав хучӗпе чысланӑ.
Галерейӑри ҫӗнӗ курав чӳкӗн 15-мӗшӗччен ӗҫлӗ. Унта тӑм теттесемсӗр пуҫне картинӑсемпе тата хӑваран авса тунӑ карҫинккасемпе, ҫемҫе пукансемпе, чечек савӑчӗсемпе, ытти япалапа паллашма май пулӗ. Вӗсен авторӗсем — Юрий Орлов, Валентина Юсова, Елена Смирнова, Любовь Смирнова.
Ҫакна палӑртмалла: Куславкка районӗ ӑстасемпе пуян.
Паян, юпан 30-мӗшӗнче, Шупашкарти патшалӑх филармонире Куславккасем пухӑнчӗҫ — ентешлӗх уявӗ иртрӗ. Вӗсен уявне чаплӑ хӑнасем чылай пынӑччӗ — ЧР сывлӑха упрассипе социаллӑ аталану министрӗ Муллина В.П., ЧР Патшалӑх Канашӗн Разумов А.В., тата ыттисем. Малтанах «Куславккасем» ентешлӗхӗн президенчӗ Ю.А. Зорин зала пухӑннӑ хӑнасене уява килнӗшӗн тав сӑмахӗ каларӗ. Шупашкарта тӗпленнӗ ытти ентешлӗх представителӗсем те салам сӑмахӗ каларӗҫ: Канаш, Элӗк, Елчӗк, Патӑрьел, Шупашкар, Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнчи пӗрлешӳсен ертӳҫисем Куславкка тӑрӑхӗнчи чӑвашсене чунтан-чӗререн уяв ячӗпе саламларӗҫ.
Уяв савӑнӑҫлӑ иртрӗ, сцена ҫинче юрӑпа ташӑ улшӑнсах тӑчӗҫ. Хӑйӗн пултарулӑхне кӑтартма Хурамалти (Куславкка районӗ) пултарулӑх ушкӑнӗ (сӑмах май, савӑнӑҫлӑ уява вӑл уҫрӗ), Алена Тереньтева хӗр-упраҫ (вӑл Елчӗкрен, 9-мӗш класра вӗренет), «Хӗвелҫаврӑнӑш» ташӑ ушкӑнӗ (Куславкка хулинчен), чӑваш халӑх артистки Людмила Семёнова, Александр Белов тата ыттисем килнӗччӗ. Куракансем вӗсен юрри-ташшине тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑнчӗҫ.
Куславкка районӗнчи Куснар ял тӑрӑхӗн администрацийӗ республикӑри ялсенче ҫуртсене, комплекслӑ тата компактлӑ лартмалли проектсен конкурсӗнче малтисен йышне кӗнӗ.
Куснарти вӑтам шкулӑн спорт залне юсаса ҫӗнетнӗ. Ялти фельдшерпа акушер пункчӗн сӑнӗ те улшӑннӑ: район депутачӗсен пухӑвӗнче утӑ уйӑхӗнче асӑннӑ объектсемпе пӗрлех культура ҫуртне юсама 4,2 млн тенкӗ уйӑрнӑ. Конкурс условийӗсемпе килӗшӳллӗн юсав ирттерме каякан укҫан пӗр пайне федераци бюджетӗнчен саплаштараҫҫӗ, ҫуррине — вырӑнти администраци шутӗнчен. Патшалӑх пулӑшӑвӗпе ял ҫыннисем кӑмӑллӑ.
Ытти ӗҫре те пуҫаруллӑ вӗсем. Ялти шыв пӑрӑхӗ темиҫе ҫӗрте шӑтсан такам килсе юсаса-туса парасса кӗтсе ларман: халӑхран укҫа пухнӑ та ҫийӗнчех кӑлтӑка пӗтернӗ. Ҫавӑнпа пӗрлех шыв юхтарса ларакан, юрӑхсӑра тухнӑ колонкӑсене йӗркене кӗртнӗ. Куславккари «Ял хуҫалӑх химийӗ» организаци Куснар ял урамӗсене вак чул сарса хытарнӑ. Ӑна тума федераци бюджетӗнчен уйӑрнӑ укҫа-тенкӗпе усӑ курнӑ.
Нумай пулмасть Пӑрмас (Куславкка районӗ) ялне ҫул хывнине тата ҫӗнӗ административлӑ ҫурта уҫнине палӑртрӗҫ. Ҫурчӗ — икӗ хутлӑскер. Ҫитес вӑхӑтра унта ял вулавӑшӗ те ӗҫлеме пуҫлӗ.
Ҫак икӗ эскере (объекта) уҫнӑ ҫӗре Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ А.Разумов, Чӑваш Республикин муниципаллӑ пӗрлӗхсен канашӗнчен П. Айвенов, Куславкка районӗн администрацийӗнчен, районти ытти ял тӑрӑхсен пуҫлӑхӗсем килчӗҫ, сӑмах каларӗҫ. Ҫула уҫнине, административлӑ ҫурта хута янине ял тӑрӑхӗнче пурӑнакан халӑх тав сӑмахӗ каларӗ.
Куславкка районӗнчи Минкӗшре пысӑк футбол уявӗ иртрӗ — ялти командӑна йӗркеленӗренпе 50 ҫул ҫитнӗ-ҫке!
Ҫак паллӑ куна уявлама ял халӑхӗ лайӑх хатӗрленнӗ — хӑйсемех футбол площадкине юсарӗҫ, хитре календарь кӑларчӗҫ, уява пӗлтерекен баннер туса ҫакрӗҫ. Уява ирттерме уйрӑмах Ю. Именнов, А. Баранов, А. Садовников, М. Мясников, Ю. Казаков, С. Ригов тата ыттисем пулӑшрӗҫ.
Кӑнтӑрла тӗлне футбол тӳремне халӑх пухӑна пуҫларӗ. Уява килнӗскерсем Минкӗшри футбол музейпе те кӗрсе паллашрӗҫ.
Каҫ еннелле Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ А.Разумов, Чӑваш Енӗн футбол федерацийӗн председатель ҫумӗ Ю. Зорин, паллӑ телекоментатор В.Ильин ҫитрӗҫ. Уява чаплӑн уҫса вӗсем ял халӑхне саламларӗҫ, ятарласа хатӗрленӗ парнесем пачӗҫ.
Уяв икӗ вӑйӑпа вӗҫленчӗ — Минкӗшри футболҫӑсем Куславкка районӗнчи ялсен пӗрлӗхи командипе тупӑшрӗҫ. Вӗсен вӑййи 5:1 счетпа вӗҫленчӗ — Минкӗшсем ҫӗнтерчӗҫ. Ялти аслӑ ҫулсенчисем ытти ял тӑрӑхӗсенчисемпе вылярӗҫ. Хӑнасем ҫӗнтереймерӗҫ, 4:0 счетпа выляса ячӗҫ.
Ҫӑвӑн 23-мӗшӗнче Куславкка районӗнчи Пакӑшра хӗвел ытти кунсемпе танлаштарсах ӑшшӑнрах пӑхрӗ темелле — кунти халӑх ҫак кун ял кунне уявлама пухӑнчӗ. Йӑлана кӗнӗ йӗркепе ку уява ҫимӗк кунӗнче уявлаҫҫӗ.
Уява Пакӑшри ял клубӗ умӗнчи лапамра ирттерчӗҫ. Чи ҫӳллӗ йывӑҫ ҫине Чӑваш Енпе Раҫҫей Федерацийӗн ялавӗсене ҫакрӗҫ, уяв лаптӑкӗ йӗри-тавра тӗрлӗ тӗслӗ хӑюсем ҫакса тухрӗҫ. Хӗвел тӳпене хӑпарса ҫитнӗ тӗле ятарласа вырнаҫтарнӑ динамиксенчен пӗтӗм таврана юрӑ шӑранма пуҫларӗ.
Уяв ячӗпе пурне те Владимир Иванов саламларӗ. Малалла вара ял кунӗн уявне ертсе пыма Елена Даниловӑна шантарса пачӗҫ. Пакӑш ял клубӗн администраторӗ пухӑннӑ халӑха тӗрлӗ ӑмартусемпе вӑйӑсене явӑҫтарчӗ. Ытларах ӗнтӗ вӑл вӑйӑсене ҫамрӑксемпе ачасем хутшӑнчӗҫ.
Уявра хӑйӗн пултарулӑхне «Любава» професионаллӑ музыка ушкӑнӗ те кӑтартрӗ. Ҫамрӑк солистка Елена Терентьева вара пурин кӑмӑлне те кайрӗ.
Уяв спорт мероприятисемпе вӗҫленчӗ — халӑх футболла вылярӗ, кире пуканне йӑтрӗҫ. Ӑмӑртусемпе вӑйӑсенче мала тухнисене уяв спонсорӗ Александр Иванов (вӑл ку ялта ҫуралнӑ, халӗ ОАО «Оргсинтезра» /Хусан/ ӗҫлет) парнесем пачӗ.
Акан 13-мӗшӗнче чӑваш филологийӗпе культура факультечӗн ӗҫченӗсем А.Л. Филиппов доцент, А.С. Егорова декан ҫумӗ, В.А. Иванов профессор, В.А. Милютин доцент Куславкка районӗнчи Ельчӗк ял тӑрӑхӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулта чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенӗсемпе семинар-канашлу ирттерчӗҫ. Ҫавӑн пекех вӗсем шкулта тухса тӑракан ачасен «Ешӗл хунав» литература журналӗн ӗҫне те хак пачӗҫ, сӑвӑ-калав ҫыракан ачасене хавхалантарса хӑварчӗҫ.
Паян, акан 13-мӗшӗнче, Тӗмшер тӗслӗх вулавӑшӗнче ачасем валли «Кайӑксене пулӑшасси — ырлӑх тӑвасси» викторина иртрӗ. Тӗмшерти тӗп пӗлӳ паракан шкул ачисем ҫак ӑмӑртӑва хаваспах хутшӑнчӗҫ. Ҫур кунӗсем ҫитнӗ хыҫҫӑн тавралӑх кайӑк-кӗшӗк юррипе тулнине пурте сисрӗҫ ӗнтӗ — унта та кунта вӗсен чӗвӗлти сассисем илтӗнеҫҫӗ. Вулавӑш ӗҫченӗсем ачасене вӗсем ҫинчен каласа пачӗҫ — шкултан килнӗ хӑнасем интересленсех итлерӗҫ: Куславкка тӑрӑхӗнче мӗнле кайӑк тӗл пулни пирки пурин те пӗлес килчӗ! Ыйтусем ҫине те хуравларӗҫ.
Тӗслӗх вулавӑшӗн ӗҫченӗсем «Чи чаплӑ шӑнкӗрт вӗлли» ӑмӑртӑва ирттерме сӗнчӗҫ — ачасем ку сӗнӳпе килӗшрӗҫ, хутшӑнма шантарчӗҫ.
Иртнӗ кӗҫнерникун, акан 8-мӗшӗнче Куславкка районне кӗрекен Кӗҫен Карачпа Ҫатрӑк ял ҫыннисем пухӑнса кулленхи ыйтусене сӳтсе яврӗҫ. Пуху ялти Культура ҫурчӗ умӗнче иртрӗ. Пурӗ 43 ҫын килчӗ.
Карач ял тӑрӑхӗнче ӗҫлекен Е. Плотникова ял ҫыннисен умне ҫак ыйтусене кӑларса тӑратрӗ:
● икӗ уйӑх хушшинче ялсенчи урамсене ҫӳп-ҫапран тасатасси, ӑпӑр-тапӑра пуҫтарса илсе тухасси;
● ҫӑвана тирпей кӳртесси;
● Йывӑҫ Кунне ирттересси;
● ҫурпа ҫу кунӗсенче пушартан сыхлас ӗҫе тӑвасси;
● йӗркене пӑснисене пӑхса тухасси;
● ҫитсе пыракан Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх ҫыравӗ;
● 2010 ҫул валли кӗтӳҫсемпе ӗҫ килӗшӗвне хатӗрлесси тата ӑна ҫирӗплетесси.
Ял ҫыннисем шӑматкунлӑхсене (субботниксене) акан 17-мӗшӗнче тата 24-мӗшӗнче ирттерме килӗшрӗҫ. Пушартан сыхланмашкӑн кашни килте 200 литртан ытла шыв тытма калаҫса татӑлчӗҫ. Кӗтӳҫсемпе 2010 ҫул валли тунӑ килӗшӗве пӑхӑнма тата вӗсен ӗҫне тӗрӗслесе тӑма шантарчӗҫ.
Ҫакӑнпа пуху вӗҫленчӗ — ҫынсем килӗсене саланчӗҫ.
+31.3 °C